Groenblauw van stadshart naar dorpshart
Radicale vergroening, dat is het motto van Groene Cirkel Groene Gezonde Stad. En daarbij gaat het niet alleen om de stad en het dorp, maar óók om de gebieden tussen de steden en dorpen. ‘Vergroenen van het hart van de ene stad naar het hart van de andere stad,’ zo verwoordt Isolde Somsen de ambities. ‘En dat kan niet zonder samenwerking op alle niveaus.’ Landschapsarchitect Isolde Somsen is bij de provincie Zuid-Holland opdrachtnemer voor de groenblauwe netwerken. Ze schetst de context waarin zij zich bezighoudt met groen in en om de stad. ‘Gebiedsontwikkeling is een complex geheel waarin een stapeling van opgaven samenkomt. Het gaat niet alleen om bouwen en infrastructuur, maar ook om klimaatadaptatie, circulaire economie, energietransitie en gezondheid. Dat vraagt om een integrale aanpak die over gemeentegrenzen heengaat. Vanuit het Rijk is een programma opgezet, NOVEX, dat sturing geeft aan het leggen van die ingewikkelde ruimtelijke puzzel. Er zijn zestien gebieden aangewezen waar de ruimtelijke opgaven zo veelomvattend en gestapeld zijn dat regie en vooral samenwerking tussen gemeenten, waterschappen, provincies en Rijk noodzakelijk zijn. Een van die NOVEX-gebieden is NOVEX Zuidelijke Randstad.’
Voor elk NOVEX-gebied is een ontwikkelperspectief beschreven. Voor NOVEX Zuidelijke Randstad is de hoofdopgave een toekomstbestendige verstedelijking. Dat houdt in dat er de komende vijftien jaar minimaal 170.000 woningen gebouwd worden. ‘Met de betrokken partijen hebben we vastgesteld dat verstedelijking en vergroten van de woningvoorraad niet kan zonder dat we inzetten op een groenblauwe structuur; in de stad, tussen de steden, en in verbindingen met het buitengebied. Voor een duurzame toekomst en voor het welzijn van de inwoners is dat onontbeerlijk. Dat betekent dat we op regionale schaal samen moeten werken.’
‘Het gaat niet alleen om bouwen en infrastructuur, maar ook om klimaatadaptatie, circulaire economie, energietransitie en gezondheid.’
Landschapspark
‘De plannen zijn het wenkend perspectief waarin we toewerken naar een uitvoeringsagenda. In die eerder genoemde complexiteit is het zoeken naar hoe we het samen het beste kunnen aanpakken, wat prioriteit heeft, waar we het Rijk bij nodig hebben.’
NOVEX is nu grotendeels nog ‘op papier’, maar ondertussen wordt er in Zuid-Holland op regionale schaal al daadwerkelijk aan die groenblauwe structuur gewerkt. Er ligt een opgave om de groenblauwe kwaliteiten zowel binnen als buiten de stad te versterken en de samenhang tussen stedelijke parken, recreatiegebieden, natuurgebieden en agrarisch landschap te vergroten. De provincie zet daarom in op het behouden en versterken van een groenblauwe stedelijke structuur. Isolde legt uit: ‘Een groenblauwe structuur is een stelsel van gebieden en zones die bestaan uit groen, zoals bossen en parken, en blauw zoals rivieren en plassen. Zones die verbindingen maken tussen stad, dorp, buitengebied en recreatiegebieden. Waardoor mensen, dieren en planten prettig van a naar b kunnen bewegen. In Zuid-Holland krijgt dat concreet vorm in het Landschapspark. De basis voor de inrichting is de waterstructuur die de provincie van oudsher rijk is; die wateren maken automatisch al verbindingen. De komende jaren werken we verder aan het Landschapspark. We ontwikkelen gezamenlijke toekomstbeelden en maken afspraken over de uitvoering. Concreet kan dit gaan over bruggetjes, uitbreiding van de groenstructuur met parken, fietsverbindingen, wandelroutes, enzovoort. Radicale vergroening vindt immers niet alleen in de stad plaats, maar ook tussen de steden. Van het hart van de ene stad naar het hart van de andere stad. En nogmaals: dat kan niet zonder samenwerking en een integrale aanpak.’
Groene Gezonde Stad-gemeenten doen het al
Den Haag en Midden-Delfland zijn beide aangesloten bij Groene Cirkel Groene Gezonde Stad. De respectievelijke ambassadeurs, wethouder Robert Barker en wethouder Bart de Leede, vertellen over het belang van samenwerking en groene verbindingen.
Robert Barker. ‘Naast het vergroenen van de versteende stadswijken versterkt Den Haag de bestaande natuur rondom de stad. Delen van de natuur, zoals de Natura 2000-gebieden aan de kust, staan onder druk dus daar zetten we extra op in. Daarnaast is er de Stedelijke Groene Hoofdstructuur met z’n verbindingszones. Die zijn ontzettend belangrijk voor de biodiversiteit van dieren en planten. De stad Den Haag is omringd door gemeenten die in feite ook onze groene gebieden vormen. Logisch dus dat we ook waar het vergroenen en verduurzamen betreft steeds meer de samenwerking opzoeken en groene inspiratie bij elkaar ophalen.’
Kenmerkend voor Midden-Delfland is het groene en agrarische cultuurlandschap, met het hoofdaccent op het buitengebied. Bart de Leede stelt dat zijn gemeente juist vanwege die bijzondere constellatie veel te brengen heeft naar het netwerk. ‘Wij hebben een vergroeningsopgave voor het gebied tussen het Rotterdamse en het Haagse. Midden-Delfland is daartoe zelfs aangewezen als Bijzonder Provinciaal Landschap (BPL). We kunnen die opgave alleen uitvoeren met de betrokkenheid van de steden om ons heen. Liefst wil ik alle andere acht gemeenten uit het BPL daar ook bij betrekken zodat we nog meer werk kunnen maken van de verbindingen tussen buitengebieden en steden. Wat ik erg aantrekkelijk vind aan Groene Gezonde Stad is de breedte. Het gaat om vergroenen van stedelijk gebied, om de verbindingen maken tussen stad en platteland, om gezondheid, om brede welvaart. En dat zoveel mogelijk in samenhang met elkaar.’
Gezonde leefomgeving voor mens en natuur
De kracht en de herkenbare identiteit van de Zuidelijke Randstad is de afwisseling tussen karakteristieke dorpen, prachtige natuurgebieden, bruisende steden, innovatief onderwijs en de kustgebieden. We zetten in op intensivering van het bestaand stedelijk gebied en bouwen binnen de steden, maar wel klimaatveilig en duurzaam. Doordat we bouwen in de steden, behouden we de buitengebieden. En we versterken ze, maken het mogelijk om er te recreëren, en kijken hoe we hier de klimaat-, voedsel- en energieopgaven een plek kunnen geven. Daarbij kiezen we voor een gezonde leefomgeving voor mens én natuur als randvoorwaarde in de ontwikkeling en inrichting van onze regio. Kwaliteit en brede welvaart staan centraal, want we willen een metropool zijn die innovatie ademt, ontwikkeling en kansen biedt, en daarnaast internationaal vooroploopt met een florerende circulaire economie.
De samenwerkingspartners van de NOVEX Zuidelijke Randstad zijn het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO), het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W), het Ministerie van Economische Zaken & Klimaat en Groene Groei (EZ&KKG), het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN), de provincie Zuid-Holland en de 5 waterschappen en 31 gemeenten binnen de geografische scope.